پمپ هاي نوع جابجایي مثبت به پمپ هایي اطالق مي شـود كـه در هر كـورس كـاري كـه انجـام مـي دهنـد مقدار مشخصي از مایع را پمپاژ مي كنند و مقدار مایع پمپاژ شده رابطه مستقیم با تعداد كورس هاي انجام شـده دارد. در این نوع پمپ ها اگر شیر مسیر خروجي آنها بسته شود كاركردن پمـپ باعـث افـزایش فشـار بیش از حـد خروجي و نهایتا شكسته شدن و تركیدن بدنه پمپ و لوله ها مي شود. نکته حائز اهمیت این است که دوزینگ پمپ ها هم می توانند از دسته پمپ های جابه جایی مثبت باشند. پمپ های جابه جایی مثبت به دو دسته اصلي طبقه بندي مي شوند.
الف- پمپ هاي رفت وبرگشتي
ب- پمپ هاي دوار پمپ هاي رفت و برگشتي
عملیات پمپاژ دراین نوع پمپ ها با استفاده از اختلاف فشار ایجاد شده در اثر تغییر حجم ناشـي ازحركـت رفـت و برگشتي مكانیزم پمپ انجام مي شود كه با توجه به ماهیت سـاختماني ایـن نـوع پمـپ هـا درصـورت تـامین قدرت مورد نیاز براي پمپ و دارا بودن مقاومت كافي بدنه فشار پمپ راتا بي نهایت مي توان افـزایش داد كـه یكي از محاسن مهم این پمپ ها بشمار مي اید ولي ازطرف دیگر درصـورتي كـه جلـوي مسـیرخروجي انها بسـته شود افزایش فشار حاصله مـي توانـد باعـث تركیـدن بدنـه پمـپ و ایجاد خسـارت هـاي سـنگین جـاني و مـالي شود.
همچنین باتوجه به نوساني بودن فشارهاي ورودي وخروجي این پمپ ها نیاز بـه ظـروف متعـادل كننـده فشار Dampener دارند تا فشارهاي نوساني رابه فشارهاي خطي تبدیل كند بعالوه این كه نسبت به انواع پمـپ هاي دیگر نیاز به قطعات اضافي دیگـري مثـل شـیرهاي داخلـي وشـیرهاي اطمینـان در قسـمت خروجي پمپ وطراحي مسیرهاي كنارگذر براي مسائل عملیاتي مثل تغییر فلـووراه انـدازي و بسـتن پمپ ورودي پمپ نصب مي شوند. اصول كار آنها به این صورت است كه موقعي كه مـایع از پمپ خارج مي شود مقداري ازمایع در این كپسول ها ذخیره مي شـود و باعث فشـرده كـردن هـواي حـبس شده در آن مي شود و باعث مي شود ضربات ناشي ازافزایش فشار به هواي داخل محفظه منتقل شـود و باعـث یكنواخت شدن جریان خروجي پمپ وكاهش لرزش و ارتعاشات هم چنین ازانتقال لـرزش پمـپ روي سیسـتم لوله كشي ممانعت مي شود.
نصب پمپ های دیافراگمی
هنگام نصب پمپ های دیافراگمی، افرادی که با پمپ و تاسیسات آن آشنایی ندارند، اغلب مرتکب اشتباهات کوچکی می شوند که منجر به ضرر مالی زیادی می شود. در ادامه نکاتی را توضیح می‌دهیم که می‌توانند از این آسیب جلوگیری کنند: پمپ‌های دیافراگمی باید روی سطحی محکم نصب شوند. پایه این پمپ ها به راحتی روی صفحات پیچ می شود. قطر لوله مکش (ورودی پمپ) به هیچ وجه نباید کاهش یابد. قطر لوله مکش نباید از قطر دهانه مکش پمپ های دیافراگمی کمتر باشد. برای عملکرد صحیح پمپ، لوله مکش باید تا حد امکان کوتاه باشد و بیش از 5 متر نباشد. قطر لوله اگزوز (خروجی پمپ) را می توان با توجه به الزامات طراحی تا حد معقولی کاهش داد. باید از یک تنظیم کننده فشار با فیلتر هوا استفاده شود. فشار هوا در اولین راه اندازی باید روی 2 بار تنظیم شود، به خصوص اگر ممبران ها از تفلون ساخته شده باشند. به منظور افزایش طول عمر پمپ و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری. توصیه می شود سرعت دیافراگم ها را طوری تنظیم کنید که چرخه کاری 60 تا 70 در دقیقه باشد.
تطابق شیمیایی مواد با قطعات پمپ
مایعات سمی
ترکیبات سرب، جیوه، آنیلین و آرسنیک از جمله مواد سمی مضر برای سلامت انسان و حتی کشنده هستند. استفاده از پمپ های دیافراگمی به دلیل عدم وجود آب بند در حرکت آنها توصیه می شود. برخی از پمپ های دیافراگمی دارای سیستم تشخیص نشت دیافراگمی هستند که برای پمپاژ مایعات سمی ایده آل است.
مایعات قابل اشتعال
لاک، استون، الکل، تینر، بنزین، روغن و … استفاده از پمپ های AODD برای پمپاژ این مایعات بسیار مناسب است. از آنجایی که نیروی محرکه پمپ دیافراگمی عموماً هوای فشرده است، این پمپ ها ذاتا اصطکاک پایینی دارند. اما برای ایمنی بیشتر هنگام پمپاژ مواد قابل اشتعال و مواد منفجره، استفاده از پمپ های دیافراگمی با گواهینامه ATEX توصیه می شود.
مایعات حساس به تنش
موادی مانند کوارک، سس کچاپ، رنگ ها و امولسیون ها در صورت قرار گرفتن در معرض تنش برشی خواص خود را از دست می دهند. برخی از این مواد همچنین می توانند تحت تنش برشی نازک یا ضخیم شوند. از آنجایی که سرعت کار پمپ های دیافراگمی قابل تنظیم است، استفاده از آنها برای انتقال مایعات حساس به فشار توصیه می شود. بهتر است سرعت انتقال این مواد را تا حد امکان کاهش دهید
فشار بخار پایین مایعاتی مانند گازوئیل، روغن و هیدروکربن ها فشار بخار پایینی دارند، بنابراین باید توجه داشت که پمپ با سرعت پایین کار می کند و عمق مکش زیاد نیست. با توجه به تنظیم سرعت پمپ های دیافراگمی، این پمپ ها گزینه مناسبی برای پمپاژ گازوئیل و هیدروکربن هستند. پمپ های AODD گزینه خوبی برای پمپاژ مایعات غلیظ هستند. غلظت مایع هنگام انتخاب اندازه پمپ های دیافراگمی بسیار مهم است. به عنوان مثال، برای انتقال مواد با ویسکوزیته بیشتر از 5000 سانتی‌پوایز، استفاده از پمپ‌های AODD با حداقل اندازه 1.1/2 اینچ را توصیه می‌کنیم.
ویسکوزیته
سیالات ویسکوز نیز به دلیل تلفات اصطکاک بیشتر در خطوط لوله، به فشار خروجی بالاتری برای حمل و نقل نیاز دارند. منحنی‌های عملکرد پمپ دیافراگمی بر اساس ویژگی‌های آب ترسیم می‌شوند و شرکت‌های تولید کننده ضریب تصحیح ویسکوزیته متناسب با اندازه پمپ ارائه می‌کنند. منحنی عملکرد پمپ برای مایعات غلیظ بر اساس ضریب تصحیح ویسکوزیته رسم می شود.
